Schron bojowy z otwartym stanowiskiem obserwacyjnym

Drugi etap budowy umocnień Pozycji Pomorskiej, który rozpoczął się w 1934 roku to okres najintensywniejszych prac, w szczególności na odcinkach znajdujących się na terenie dzisiejszego Drawieńskiego Parku Narodowego. W pasie długości blisko 25 kilometrów powstało ok. 70 budowli różnego przeznaczenia [1]. Jednym z ważniejszych odcinków z punktu widzenia taktyki był odcinek Stare Osieczno (niem. Hochzeit), sygnatura w obiektach Ho. Ciężar obrony odcinka był skupiony na przeprawie mostowej nad Drawą w Starym Osiecznie, przez który biegła Reichstrasse 1, jedna z dwóch głównych arterii drogowych w obrębie Pozycji Pomorskiej.
Poniższe opracowanie skupia się na jednym z obiektów odcinaka Stare Osieczno, oznaczonym prawdopodobnie sygnaturą Ho. 22.

Obiekt oznaczony sygnaturą H0. 22 wybudowany, podobnie jak pozostałe obiekty na tym odcinku w 1934 roku, to M.G. Schartenstand mit offenem Beobachter, czyli schron dla obserwatora artylerii z izbą pogotowia i otwartym stanowiskiem obserwacyjnym. Zadania obiektu, jak również położenie należy zestawić z pozostałymi schronami w najbliższej okolicy, ten temat zostanie poruszony w osobnym opracowaniu.

Rzut obiektu

Czytaj dalej „Schron bojowy z otwartym stanowiskiem obserwacyjnym”

Most K705

Prace hydrotechniczne na obszarze Bramy Lubuskiej podjęto na początku lat trzydziestych ubiegłego wieku, miały one na celu budowę przeszkód wodnych, o które miała się opierać ochrona wschodniej granicy Rzeszy. Prace te polegały na uregulowaniu rzek i strumieni, wybudowaniu jazów oraz mostów umożliwiających swobodną komunikację w czasie pokoju. Powstała sieć kanałów i terenów zalewowych, wraz z ochraniającymi przeprawy obiektami to tak zwana Linia Niesłysz – Obra, która stanowiła szkielet i zalążek późniejszego FF OWB.
Jednym ze strumieni, który w czasie prac melioracyjnych został uregulowany to niewielka struga o nazwie Mühlen Fließ w miejscowości Nowa Wioska (niem. Neudörfel) pod Lubrzą, który po uregulowaniu zyskał oznaczenie 704. Most spinający przeciwległe brzegi kanału 704 w miejscowości Nowa Wioska to most uchylno przesuwny Kiprollbrücke K705. Działanie podobnej konstrukcji opisałem już w poście dotyczącym mostu K622, przedstawione jest ono również na poniższej grafice. Most K705 działa na identycznej zasadzie, jednakże w przeciwieństwie do wcześniej omawianego nie został wyposażony w pomieszczenia bojowe. Szczegółowy opis wnętrza pomijam ze względu na brak możliwości wejścia do środka.

Rysunek Roberta Jurgi pochodzi z artykułu pt. „Międzyrzecki Rejon Umocniony: O tym jak rzeka, jeziora i ląd służyły w armii III Rzeszy”, zamieszczonego w Internetowym wydaniu Gazety Lubuskiej 1.08.2017 [1]

Czytaj dalej „Most K705”

Doppel MG-Schartenstand 691

Doppel MG-Schartenstand 691 – to schron bojowy na dwa ciężkie karabiny maszynowe z dwiema izbami bojowymi za płytami 10P7, których kąt pomiędzy strzelnicami wynosi 90° z izbą pogotowia, wybudowany w 1935 roku. Doppel MG-Schartenstand to projekt już znormalizowany, powtarzalny. Standaryzacji w owym czasie podlegają zarówno projekty schronów, jak i wyposażenia. Novum to wprowadza trzecia część (Teil 3. Betonbau und Panzerungen) instrukcji „Vorschrift für den Bauständiger Befestigungsanlagen (B.st.B.)“ z 16.8.1933 r. [1].
Tego typu obiektów  wybudowano na FF OWB  5, zawsze występowały w towarzystwie schronu ukrycia dla działa przeciwpancernego PaK. Wszystkie ulokowano w pobliżu mostów przesuwnych (niem. Kiprollbrücke), jako ich bezpośrednia osłona. Siłą rzeczy powstawały one w bezpośrednim sąsiedztwie kanałów lub rzek, co wymogło na konstruktorach rezygnację z dolnej kondygnacji. Podobne konstrukcyjnie i zadaniowo schrony czyli MG-Schartenstand und Pak-Unterstand budowano już jako dwukondygnacyjne, jednak zwykle znajdowały się na wzniesieniach lub w pobliżu niewielkich cieków wodnych.

Pz. W. 691 - R. Jurga, A. Kędryna, "Festungsfront Oder-Warthe-Bogen. Katalog", Wydawnictwo Donjon, 2000
Pz. W. 691 – R. Jurga, A. Kędryna, „Festungsfront Oder-Warthe-Bogen. Katalog”, Wydawnictwo Donjon, 2000

Doppel MG-Schartenstand 691 znajdujący się w miejscowości Nowa Wioska (niem. Neudörfel) pod Lubrzą, który w ramach Linii Niesłysz  Obra (niem. Nischlitz-Obra-Linie) otrzymał numer 512, przemianowany po włączeniu w strukturę FF OWB, miał za zadanie ochronę przeprawy przez kanał 704 nazwanym później Kanałem Niesulickim. Wody kanału, a wcześniej przed uregulowaniem, niewielkiego strumienia o nazwie Mühlen Fließ płyną wzdłuż południowo-zachodniego brzegu Jeziora Lubie, aby w najwęższym miejscu przesmyku połączyć wody Jeziora Lubie i Goszcza.

Umiejscowienie w terenie, oraz sektory ostrzału Pz. W. 691 - Geoportal
Umiejscowienie w terenie, oraz sektory ostrzału Pz. W. 691 – Geoportal

Czytaj dalej „Doppel MG-Schartenstand 691”

Oderstellung, Doppel-MG-Schartenstand 702

Doppel-MG-Schartenstand 702 wybudowany w 1936 roku w odporności B1 na Pozycji Odrzańskiej (Oderstellung) nieopodal Cigacic, na drugim odcinku obronnym Sawade Volwark to dwusektorowy schron przystosowany do prowadzenia ognia czołowego. Osie obu strzelnic umiejscowiono względem siebie pod kątem 60°, co przy sektorze ostrzału pojedynczego sMG08 sięgającym 65° dawało łączne pole ostrzału równe 120°. Pole ostrzału obiektu 702 obejmuje obszar zakola Odry, która to w tym rejonie zmienia bieg z południkowego na równoleżnikowy.

Oderstellung, Doppel- MG-Schartenstand 702, przybliżone sektory i zasięg ostrzału schronów w rejonie Cigacic
Oderstellung, Doppel- MG-Schartenstand 702, przybliżone sektory i zasięg ostrzału schronów w rejonie Cigacic

Czytaj dalej „Oderstellung, Doppel-MG-Schartenstand 702”

Stau 619

Stau 619 – jaz 619, wchodził w skład „Systemu 600” [1] i jako taki stanowił pierwszy element systemu zalewowego na południu linii Niesłysz Obra wcielonej później w strukturę FF OWB. Niżej, jeszcze dalej na południe, w pobliżu ujścia Ołoboku do Odry znajdował się, już wcześniej omawiany most K622.
Stau 619 podobnie jak większość założeń hydrotechnicznych na linii Niesłysz – Obra wybudowano najprawdopodobniej w 1935 roku, na rzece Ołobok na północ od miejscowości Bródki. Jaz otaczała z obu stron sieć transzei, ponadto bezpośrednią ochronę stanowił obiekt Pz. W. 593 położony około 500 metrów na północny zachód od jazu.

Rejon Stau 619, widoczna otaczająca jaz sieć transzei i obiekt Pz. W. 593 - Źródło: Geoportal
Rejon Stau 619, widoczna otaczająca jaz sieć transzei i obiekt Pz. W. 593 – Źródło: Geoportal [2]
Jaz był konstrukcją zbliżoną do omawianego wcześniej Stau 714, dwa przyczółki z przelewem. Obiekt różni się jednak kilkoma istotnymi szczegółami. Po pierwsze mechanizm korbowy nie został umieszczony w izbie obsługi, znajduje się na zewnątrz na zachodnim przyczółku chroniony jedynie cienkimi dwuskrzydłowymi drzwiami, najprawdopodobniej stalowymi. Sam mechanizm korbowy napędzał dwie klapy zamykające kanał spustowy. Stalowe klapy zamontowane były w pobliżu rdzenia budowli i zamykały bądź otwierały kanał poprzez ruch w górę lub w dół. Wewnętrzne ściany kanału spustowego wyłożone są blachą.
Jaz różnił się również przelewem, ze względu na wysokość piętrzenia wybudowano dwa przelewy, poniżej pierwszego znajduje się ujście kanału spustowego, z drugiego woda uchodzi bezpośrednio do kanału 621. Ściany przyczółków mają obmurówki ceglane wykonane z cegły klinkierowej. Dodatkowo zamontowano prowadnice dla kraty osłaniającej wylot kanału spustowego, a przy górnym przelewie wnęki dla szandorów pozwalających podnieść wysokość piętrzenia jazu o około 170 cm.

  1. M. Marciniak, Hydrotechnika w fortyfikacjach Łuku Odry-Warty [w:] Międzyrzecki Rejon Umocniony 80 lat zabytku architektury obronnej, red. G. Urbanek, Pniewo 2013, s.23
  2. Geoportal