Stau 619 – jaz 619, wchodził w skład „Systemu 600” [1] i jako taki stanowił pierwszy element systemu zalewowego na południu linii Niesłysz Obra wcielonej później w strukturę FF OWB. Niżej, jeszcze dalej na południe, w pobliżu ujścia Ołoboku do Odry znajdował się, już wcześniej omawiany most K622.
Stau 619 podobnie jak większość założeń hydrotechnicznych na linii Niesłysz – Obra wybudowano najprawdopodobniej w 1935 roku, na rzece Ołobok na północ od miejscowości Bródki. Jaz otaczała z obu stron sieć transzei, ponadto bezpośrednią ochronę stanowił obiekt Pz. W. 593 położony około 500 metrów na północny zachód od jazu.
Rejon Stau 619, widoczna otaczająca jaz sieć transzei i obiekt Pz. W. 593 – Źródło: Geoportal [2]Jaz był konstrukcją zbliżoną do omawianego wcześniej Stau 714, dwa przyczółki z przelewem. Obiekt różni się jednak kilkoma istotnymi szczegółami. Po pierwsze mechanizm korbowy nie został umieszczony w izbie obsługi, znajduje się na zewnątrz na zachodnim przyczółku chroniony jedynie cienkimi dwuskrzydłowymi drzwiami, najprawdopodobniej stalowymi. Sam mechanizm korbowy napędzał dwie klapy zamykające kanał spustowy. Stalowe klapy zamontowane były w pobliżu rdzenia budowli i zamykały bądź otwierały kanał poprzez ruch w górę lub w dół. Wewnętrzne ściany kanału spustowego wyłożone są blachą.
Jaz różnił się również przelewem, ze względu na wysokość piętrzenia wybudowano dwa przelewy, poniżej pierwszego znajduje się ujście kanału spustowego, z drugiego woda uchodzi bezpośrednio do kanału 621. Ściany przyczółków mają obmurówki ceglane wykonane z cegły klinkierowej. Dodatkowo zamontowano prowadnice dla kraty osłaniającej wylot kanału spustowego, a przy górnym przelewie wnęki dla szandorów pozwalających podnieść wysokość piętrzenia jazu o około 170 cm.
M. Marciniak, Hydrotechnika w fortyfikacjach Łuku Odry-Warty [w:] Międzyrzecki Rejon Umocniony 80 lat zabytku architektury obronnej, red. G. Urbanek, Pniewo 2013, s.23
Stau 714 – jaz 714, wchodzący w skład „Systemu 700” [1] wybudowano w 1935 roku [2] na zachodnim brzegu jeziora Paklicko Wielkie na Kanale Niesulickim łączącym się dalej na zachód z jeziorem Goszcza. Kanał Niesulicki powyżej jazu to nie kanał forteczny w rozumieniu przeszkody wodnej jakie wykonywano sztucznie na terenie FF OWB, tylko niewielki strumień łączący oba wyżej wymienione jeziora. Teren zalewowy rozciągał się szeroko w naturalnym zagłębieniu terenu i mógł sięgać aż 1,5 km w głąb, w rejon zasięgu uzbrojenia obiektów grupy warownej Körner, w której skład wchodziły między innymi obiekty Pz. W. 701 i 702. Od wschodu przesmyk pomiędzy jazem a jeziorem Paklicko Wielkie ryglował duży dwukondygnacyjny schron Pz. W. 706.
Orientacyjna mapa obszaru zalewowego jazu 714, na mapie zaznaczono jaz i część obiektów wchodzących w skład grupy warownej Körner
Stau 714 wybudowano w ramach Linii Niesłysz Obra (Nischlitz – Obra) włączonej w 1936 roku do FF OWB i stanowił fragment szerszego założenia wykorzystującego naturalne przeszkody wodne, których na południowym odcinku FF OWB nie brakowało. Konstrukcja jazu składa się z dwóch przyczółków i umieszczonego pomiędzy nimi przelewu, którego zadaniem było piętrzenie wody w sytuacji, kiedy zaistniała taka potrzeba. W północnym przyczółku umiejscowiona była izba obsługi jazu, wejścia chroniły z zewnątrz niewielkie drzwi, wewnątrz znajdowały się jeszcze ciężkie dwuskrzydłowe drzwi typu 13P7. Wewnątrz izby załogi znajdował się mechanizm korbowy napędzający cylinder i klapę zamykające bądź otwierające kanał spustowy. Wnętrze izby zachowane jest w dobrym stanie, zwłaszcza napisy eksploatacyjne, niestety po mechanizmie korbowym nie ma już śladu, zachowały się tylko wały przenoszące napęd na cylinder.
Schematyczny rysunek jazu 712, którego konstrukcja jest taka sama jak omawianego jazu 714 [3] – B. Perzyk, J. Miniewicz, Międzyrzecki Rejon Umocniony, Warszawa 1993W sytuacji kiedy nie zachodziła potrzeba piętrzenia, kanał spustowy zaznaczony przerywaną linią na powyższym rysunku, położony około 2 metrów poniżej przelewu był otwarty i woda swobodnie przepływała poniżej jazu. Kiedy zaszła potrzeba podniesienia poziomu wody, cylinder za pomocą przekładni zębatej był opuszczany w specjalne gniazdo i tym sposobem zamykał otwór wlotowy kanału spustowego. Drugi łańcuch napędzał prawdopodobnie klapę umieszczoną w kanale spustowym po stronie niskiej wody. Taki wniosek nasuwa się po obejrzeniu izby obsługi przekładni zębatej, gdzie na ścianie po prawej stronie znajduje się napis Klappschütz, natomiast na przeciwnej Zylinderschütz. Trudno jest potwierdzić to przypuszczenie, ze względu na brak dostępu do kanału spustowego po stronie niskiej wody, jak również brak dokumentacji technicznej.
Uproszczony schemat działania jazu: 1 – wlot kanału spustowego po stronie wysokiej wody; 2 – otwór zamykany cylindrem w celu spiętrzenia wody; 3 – cylinder zamykający przepływ; 4 – wylot kanału spustowego po stronie niskiej wody;
Poziom piętrzenia na jazie mógł zostać dodatkowo podniesiony poprzez montaż szandorów na przelewie, podwójne gniazda na szandory widoczne są na obu przyczółkach. Dodatkowo istniała możliwość zamontowania kładki, do dziś widoczne są specjalne wgłębienia na górnych krawędziach przyczółków.
Wlot i wylot kanału spustowego zabezpieczany był specjalną półokrągłą kratą, która zamontowana była na przygotowanych do tego prowadnicach. Zadaniem tych kratownic było zabezpieczenie kanału spustowego przed wniknięciem do wnętrza przedmiotów mogących zakłócić pracę cylindra lub klapy.
Krata osłaniająca wylot kanału spustowego na jazie 712, zdjęcie archiwalne z 2012 roku autorstwa Wiesława Zajdla
Od przyczółków poprowadzone były groble mające utrzymać poziom wody podniesiony przez jaz. Rdzeniem grobli jest ścianka szczelna osłonięta od góry żelbetonowym wałem, skarpy osłonięte są ziemią. Od północnej strony poprowadzony jest przekop, którym obecnie płynie strumień.
M. Marciniak, Hydrotechnika w fortyfikacjach Łuku Odry-Warty [w:] Międzyrzecki Rejon Umocniony 80 lat zabytku architektury obronnej, red. G. Urbanek, Pniewo 2013, s.23
G. Urbanek, Rozbudowa hydrotechniki w umocnieniach Odry i Warty [w:] Społeczeństwo i fortyfikacje dawniej i dziś, red. G. Urbanek, Poznań 2016, s. 46
B. Perzyk, J. Miniewicz, Międzyrzecki Rejon Umocniony, Warszawa 1993, s.61
