Doppel MG-Schartenstand 691 – to schron bojowy na dwa ciężkie karabiny maszynowe z dwiema izbami bojowymi za płytami 10P7, których kąt pomiędzy strzelnicami wynosi 90° z izbą pogotowia, wybudowany w 1935 roku. Doppel MG-Schartenstand to projekt już znormalizowany, powtarzalny. Standaryzacji w owym czasie podlegają zarówno projekty schronów, jak i wyposażenia. Novum to wprowadza trzecia część (Teil 3. Betonbau und Panzerungen) instrukcji „Vorschrift für den Bauständiger Befestigungsanlagen (B.st.B.)“ z 16.8.1933 r. [1].
Tego typu obiektów wybudowano na FF OWB 5, zawsze występowały w towarzystwie schronu ukrycia dla działa przeciwpancernego PaK. Wszystkie ulokowano w pobliżu mostów przesuwnych (niem. Kiprollbrücke), jako ich bezpośrednia osłona. Siłą rzeczy powstawały one w bezpośrednim sąsiedztwie kanałów lub rzek, co wymogło na konstruktorach rezygnację z dolnej kondygnacji. Podobne konstrukcyjnie i zadaniowo schrony czyli MG-Schartenstand und Pak-Unterstand budowano już jako dwukondygnacyjne, jednak zwykle znajdowały się na wzniesieniach lub w pobliżu niewielkich cieków wodnych.
Doppel MG-Schartenstand 691 znajdujący się w miejscowości Nowa Wioska (niem. Neudörfel) pod Lubrzą, który w ramach Linii Niesłysz Obra (niem. Nischlitz-Obra-Linie) otrzymał numer 512, przemianowany po włączeniu w strukturę FF OWB, miał za zadanie ochronę przeprawy przez kanał 704 nazwanym później Kanałem Niesulickim. Wody kanału, a wcześniej przed uregulowaniem, niewielkiego strumienia o nazwie Mühlen Fließ płyną wzdłuż południowo-zachodniego brzegu Jeziora Lubie, aby w najwęższym miejscu przesmyku połączyć wody Jeziora Lubie i Goszcza.
Schron wybudowano w 1935 roku w odporności C (ściany grubości 60 cm, strop grubości 50 cm), wyposażony był w dwie płyty stalowe 10P7 (Stahl – Schartenplatte) grubości 60mm, po jednej dla każdej izby bojowej. Pole ostrzału pierwszej izby bojowej pokrywało most K705, ogień z drugiej izby był skierowany wzdłuż kanału 704 w kierunku południowo-zachodnim. Wejście do obiektu ulokowano w tylnej części schronu i chronione było przez strzelnicę umieszczoną w swego rodzaju ryzalicie znajdującym się w prawej tylnej części bryły obiektu. Strzelnica chroniona była „pancerzem skrzynkowym“, którego pozostałości można dostrzec wewnątrz. W bloku wejściowym znajdowała się kolejna strzelnica umieszczona w osi wejścia, chroniona również „pancerzem skrzynkowym”, ogień z tej strzelnicy za pomocą broni ręcznej mógł być prowadzony z wartowni [2], która pełniła równocześnie funkcje socjalne. Pierwszym pomieszczeniem jakie napotykamy po wejściu do środka jest blok wejściowy, z którego przechodzimy przez dwudzielne drzwi do wartowni. Wartownia była centralnym pomieszczeniem w obiekcie, stąd można się było dostać do pozostałych pomieszczeń. Rozpoczynając od lewej strony przechodzimy do pierwszej izby bojowej dla karabinu maszynowego umieszczonego za płytą 10P7, następnie umywalnia z WC, druga izba bojowa, izba załogi a następnie kuchnia z własnym ujęciem wody.
Wyposażenie Doppel MG-Shartenstand było niezwykle bogate jak na tak niewielki obiekt. Wszystko wskazuje na to, że schron był wyposażony w instalację elektryczną (wnęki na lampy w stropie), jednakże zasilanie obiektu w energię elektryczną przychodziło z zewnątrz, schron nie posiadał maszynowni. W pomieszczeniu kuchni znajdował się studnia głębinowa, z której czerpano wodę najprawdopodobniej przy pomocy pompy z napędem elektrycznym.
Drewniane listwy wtopione w betonowe ściany sugerują istnienie drewnianej boazerii, co ciekawe także w izbach bojowych.
Cały obiekt (poza izbami bojowymi w czasie walki) był gazoszczelny, co zapewniały gazoszczelne drzwi dwudzielne, w które wyposażony był cały schron, oraz gazoszczelne zamknięcia strzelnic. Wentylacja w obiekcie była mechaniczna, umożliwiał to ręczny filtrowentylator HES (Heeres-Einheits-Schutzlüfter). Powietrze do filtrowentylatora dostarczała rura ze stali ocynkowanej pomalowana na kolor żółty z pojedynczej czerpni znajdującej się na elewacji wejściowej, zabezpieczonej siatką stalową. Przefiltrowane powietrze rozprowadzono po schronie systemem rur wentylacyjnych pomalowanych na kolor niebieski.
Uzbrojenie schronu stanowiły dwa ciężkie karabiny maszynowe MG08 o skutecznym zasięgu wynoszącym około 1200m, umieszczone na lawetach fortecznych zamocowanych do podstawy betonowej. Oś sektora ostrzału pierwszej izby bojowej skierowana była na południowy wschód, sektor pokrywał obszar wzdłuż kanału 704, oś sektora ostrzału drugiej izby skierowana była na południowy zachód, sektor pokrywał obszar przeprawy przez most K705.
Drugim środkiem ogniowym była armata przeciwpancerna PaK 26 kal. 37mm [3], trudno jednakże znaleźć informację na temat tej armaty w opracowaniach. Najprawdopodobniej może chodzić o pierwszą wersję PaK produkowanej do 1933 roku pod oznaczeniem 3,7 cm TAK (Tankabwehrkanone), ta wersja charakteryzowała się drewnianymi kołami z metalową obręczą.
![3,7 cm TAK Tankabwehrkanone [4]](https://endoftheroad.eu/wp-content/uploads/2018/01/3.7TAK.jpg "3.7TAK")
Doppel MG-Schartenstand 691 jest niewątpliwe bardzo ciekawym obiektem, może stanowić ogniwo na drodze ewolucji pomiędzy pierwszymi schronami dwusektorowymi z Pozycji Odrzańskiej a ostateczną formą znaną w fortyfikacji niemieckiej jako Regelbau C-7. Będąc w okolicy warto poświęcić chwilę i zapoznać się z tą konstrukcją.
[1] D. Pstuś, Pozycja Pomorska odcinek „Pilow mühle”. Przyczynek do dyskusji na temat rozwoju konstrukcji niemieckich obiektów bojowych do roku 1936, „Poszukiwania” 2009, nr 2, s. 67.
[2] Nazewnictwo pomieszczeń oraz rzut obiektu za R. M. Jurga, A. M. Kędryna, Festungsfront Oder-Warthe-Bogen. KATALOG, Wydawnictwo Donjon, Lubrza 2005.
[3] R. Jurga, Fortyfikacje III Rzeszy w rysunkach przestrzennych, wydanie drugie poprawione, Czerwonak 2013
[4] Fotografia pochodzi ze zbiorów na stronie www.PanzerDB.com (dostęp 15.01.2018)